Wat is zelfsturing?

Zelfsturing is een concept dat aan het begin van deze eeuw ontwikkeld werd met als doel de relatie tussen de burger en de (lokale) overheid opnieuw vorm te geven. Van formele dorpsraden naar informele kernoverleggen waarbij de burger zelf het initiatief neemt en de gemeente faciliteert en ondersteunt.

Proeftuin Zelfsturing

In 2009 is er door de Provincie Limburg besloten om een Proeftuin Zelfsturing op te zetten waarbij men het concept zelfsturing door burgers verder wilde gaan ontwikkelen. De gemeente Valkenburg aan de Geul was één van de eerste gemeentes waar ervaring werd opgedaan met zelfsturing door de burger.  In de Proeftuin zijn naast de Provincie Limburg de volgende organisaties vertegenwoordigd: de gemeente Peel en Maas, gemeente Valkenburg aan de Geul, Hogeschool Zuyd, welzijnsorganisaties Trajekt en Vorkmeer en de Vereniging Kleine Kernen Limburg.

Samen zelf doen

Zelfsturing is een manier van samenleven. Een weg waarlangs mensen die  deel uitmaken van een sociaal verband werken aan de verbetering van de kwaliteit van hun leven en leefomgeving. Mensen denken na met elkaar over de toekomst van de gemeenschap of gemeenschappen waar ze deel van uitmaken en nemen vervolgens de verantwoordelijkheid om de ideeën die ze gezamenlijk ontwikkelen  vorm en inhoud te geven. Dat is de kern van zelfsturing: ’samen zelf doen’ (Custers & Schmitz (red.), 2012). Doordat de overheid zich in het verleden steeds meer is gaan bemoeien met het sociale domein in de samenleving raakte de burger steeds verder vervreemd van zijn eigen sociale domein. Met als gevolg een consumptieve en niet creatieve burger.

Dorpsraden als communicatief platform

Vanaf 2011 zijn in de gemeente Valkenburg aan de Geul de formele dorpsraden vervangen door informele kernoverleggen en werd het concept zelfsturing geïntroduceerd. De dorpsraden zijn getransformeerd in een soort van communicatief platform in de dorpsgemeenschap. Zij stimuleren de communicatie tussen burgers en maatschappelijke organisaties in een dorp of kern zonder daarbij zelf de verantwoordelijkheid te nemen voor allerlei problemen. Daarmee wordt de basis gelegd voor oplossingen op maat  voor vraagstukken op het gebied van leefbaarheid en zorg voor elkaar. Het zwaartepunt van de oplossingen naar een leefbare sociale omgeving ligt bij de burgers zelf. Vanuit het besef dat je als gemeenschap zelf een visie kunt ontwikkelen over de toekomst is in alle dorpen of kernen een dialoog ontstaan over hoe de burger zelf zijn toekomst wil vormgeven.

Kernoverleg Berg en Terblijt

In 2011 is ook in Berg en Terblijt de ‘ ombouw’ begonnen van dorpsraad naar een meer informeel kernoverleg. Na deze eerste transitieperiode geeft Kernoverleg Berg en Terblijt sinds 1-1-2012 officieel invulling aan ‘zelfsturing’ door de inwoners van Berg, Terblijt en Geulhem.

Bronnen:

Custers, J., & Schmitz (red.), G. (2012). Zelfsturende vitale gemeenschappen: ervaringen van de Proeftuin Zelfsturing. Delft: Eburon.

Hèt bewonersnetwerk voor Berg en Terblijt